مجتمع فرهنگی روحی شاد

کنیسای دروازه دولت با بیش از هشتاد سال قدمت در تهران ضلع شمال شرقی خیابان سعدی و در تقاطع خیابان شاهرضا (انقلاب) در انتهای کوچه بن‌بست به نام رفعت واقع شده. در اوایل دهه 1320 خورشیدی حاج‌حق نظر تهرانی به‌جهت آنکه در منطقه دروازه دولت کنیسایی نبود و ساکنین کلیمی مجبور بودند برای انجام فرایض دینی به‌ویژه در روزهای شبات وسایر موعدیم با پای پیاده به کنیساهای واقع در محله عودلاجان بروند، تصمیم گرفت یکی از اتاق‌های جنب درب ورودی حیاط منزل مسکونی خود را که حدود سه الی چهار پله از سطح زمین پایین‌تر بود، موقتاً به‌‌عنوان کنیسا استفاده کند. این حرکت خیرخواهانه حاج حق‌نظر بسیار مورد توجه و استقبال هم‌کیشان قرار گرفت به‌طوریکه طی مدت کوتاهی دیگر اتاق کنیسا شده حاج حق‌نظر جوابگوی جمعیت نمازگزاران نبود. از این رو حاج حق‌نظر تهرانی خانواده خود را به منزلی دیگر منتقل نمود و محل مسکونی خود با وسعت دویست متر مربع را برای ایجاد فضایی وسیع‌تر برای ایجاد یک کنیسای بزرگ‌تر فراهم آورد در همین راستا اوایل سال 1327 خورشیدی (1948میلادی) او با همکاری گروهی از کلیمیان خیراندیش ساکن خیابان دروازه دولت از طریق جمع آوری اعانه اقدام به تاسیس و توسعه کنیسای دروازه دولت نمودند.
از ویژگی‌های کنیسای دروازه دولت برخورداری از شالیح صیپورهای(پیش‌نماز) خوش صدا من جمله شادروان عبدالله صدیق‌پور بود که سال‌ها فرایض دینی را به‌نحو شایسته انجام می‌داد. پس از سکونت حاخام اوریل داویدی در این منطقه از اواسطه دهه 1340 خورشیدی با ملحق شدن ایشان به این کنیسا و تشکیل اولین یشیوا جهت آموزش و جلسات تفسیر توراه برای جوانان در این کنیسا تحولی بزرگ آغاز گردید. سال‌ها به‌طور مرتب در بعد از ظهرهای شبات حاخام اوریل با حضور جمعیت کثیری از یهودیان مشتاق به تفسیر “تنخ” و نیز نقد و برسی هلاخاها می‌پرداخت .
سالن کنیسا دروازه دولت نسبتا وسیع با سقفی بلند در نظر گرفته شده بود و گنجایش بیش از یکصد نمازگزار را داشت. مدخل ورودی با پاگردی به نمی‌طبقه‌ای در ضلع شرقی سالن کنیسا می‌رسید که اختصاص به بانوان داشت. محوطه زیرین کنیسا، محل سکونت شماش (خادم) و خانواده‌اش بود. هنگام اجرای مراسم روش هشانا و کیپور از دهه 1340 تا سال 1356 خورشیدی با چادری محوطه حیاط مدرسه را مسقف می‌کردند و با استفاده از این فضا برای انجام فرایض دینی، کنیسای دروازدولت پذیرای بیش از پانصد نفر از افراد جامعه بود. منطقه دروازه دولت از دوران حکومت پهلوی اول در بین دیگر مناطق مرکزی تهران چون دروازه شمیران، روزولت شمالی و باغ صبا یکی از مراکز مهم یهودی‌نشین تهران به‌شمار می‌رفت ضمن آنکه دروازه دولت در دوران گذشته یکی از دروازه‌های مهم تهران هم بود. در محدوده این مناطق جمعا شش کنیسا ( کنیسای پل چوبی، دروازه دولت، گنج دانش فخرآباد، کنیسای اتحاد ژاله، کنیسای باغ صبا و کنیسای گنج دانش گرگان) و دو مدرسه اتحاد ژاله و گنج دانش اوتصرهتوراه فخرآباد فعال بودند.
با گذشت زمان و افزایش جمعیت کلیمیان و افزایش چشم‌گیر جمعیت دانش آموزی در منطقه دروازه دولت و دور بودن مدارس اتحاد و گنج دانش به این منطقه، این نیاز بیشتر قوت گرفت که می‌بایستی یک مکان استاندارد آموزشی برای نوباوگان کلیمی تاسیس شود. در اوایل 1329 خورشیدی اعضای انجمن کنیسای دروازه‌دولت ( دکتر نجات‌الله درویش، بهرام یرمیان (کدری) عبدالله صدیق‌پور، آشرگلستان، دکتر حبیب لاله‌زاری، حاج حق‌نظرتهرانی، سینور یادگار، اسحق کامکار، اسحق احدوت و دکترعزت الله یرمیان (کدری) طی برگزاری چندین جلسه تصمیم به توسعه کنیسا و ایجاد دبستانی مختلط نمودند.
در اولین اقدام، پیگیری کارهای اداری برای کسب امتیاز تاسیس دبستان به همت عزت الله یرمیان انجام گرفت، تامین بودجه برای خرید زمین جهت تاسیس مدرسه، سپس تشکیل کمیته سه نفری تحت نظر حاج حق‌نظر تشکیل شد، برای ادامه گفتگو با صاحبین املاک مجاور و همسایه کنیسا و جلب رضایت آنان جهت فروش ملکشان به انجمن کنیسا. پس از رایزنی‌ها با همسایگان و با مراجعه به خانم کشور یرمیان همسر حاج ایسرائل یرمیان، که در بنیان‌گذاری مدارس آلیانس نقش موثری داشت و به تازگی فرزند جوان و برومند خود ( دکتر روح الله یرمیان) را از دست داده بود. وی اظهار آمادگی نمود تا برای زنده نگاه داشتن یاد و خاطره فرزند ناکامش با پرداخت مبلغی قابل توجه برای خرید محلی برای تاسیس و ایجاد مدرسه در این امر خیر سهیم شود. بین طرفین موافقت گردید که نام مدرسه را (روحی شاد) نام گذاری کنند. با دریافت مبلغ مورد نظر و جمع‌آوری مبالغ دیگری از اشخاص خیراندیش جامعه، ملک مورد نظر با وسعت ۴۵۰ متر مربع در مجاورت شرقی ساختمان کنیسا به نام حاج حق‌نظر تهرانی خریداری و به ثبت رسید. بلافاصله دیوار حدفاصل دو ساختمان برداشته شد و با هماهنگی با انجمن کلیمیان و هم‌یاری مهندس جهانگیر بنایان در ضلع شمالی یک ساختمان یک طبقه شامل چند اتاق و کلاس دیگر و در ضلع جنوبی زمین بازی و حیاط مدرسه ساخته شد.
در سال 1330 خورشیدی دبستان روحی شاد با دو کلاس اول و دوم رسما به بهربرداری رسید. از آن پس هر ساله یک کلاس جدید اضافه گردید، در این مدرسه از آغاز تاسیس علاوه‌بر تدریس برنامه کامل وزارت آموزش و پرورش، عبری و انگلیسی هم تدریس می‌شد. دانش آموزان کم‌بضاعت از پرداخت شهریه معاف بودند و در بسیاری موارد رقم شهریه را اولیای دانش آموزان بر اساس امکانات خود تعیین می‌کردند. در سال‌های آغازین ناظم مدرسه خانم عناوین بود و تدریس انگلیسی را هم به عهده داشت، آموزگاران نرگس پروسکی (طباطبایی) و آذر دیده‌بان جزوه کادر آموزشی مدرسه و بسیار کوشا بودند. در چهارمین سال تاسیس مدرسه روحی‌شاد تعداد دانش‌آموزان و معلمین افزایش چشمگیری داشت. حبیب صادقی از فرهنگیان کلیمی با سابقه تدریس و نظامت در دبستان‌های دولتی به این مدرسه منتقل گردید و تا فرا رسیدن دوران بازنشستگی با جدیت در سمت مدیر خدمت نمود. بعدها آقای صفتی مسئولیت مدیریت مدرسه را به عهده گرفت. طی بیش از نیم قرن آموزگارانی چون عزت الله گلساز معلم حساب، حاخام یوسف دیلمانی معلم عبری، حاخام اوریل داویدی و آقای آشورزاده معلم توراه، موسی تاجیان و آقای کیانی معلم عبری، آقایان بیات ومنوچهر آذری معلمین ورزش، دیهم پرهامی و خانم امانی معلم فارسی، شمسی صوفر معلم تاریخ و ادبیات فارسی، آرزو اصفهانی معلم عبری، آقای بخشی معلم موسیقی، ظریف ستاره شناس معلم پیش دبستانی و کلاس اول و دوم، خانم نفاس ناظم دبستان، آقایان حکیمی و شهنازی معلمین کار دستی، ایرج سیمنو معلم انگلیسی با جدیت به وظایف معلمی خود عمل نمودند و آقایان مراد و نعمت سال‌ها خدمتکاران خدوم این مجموعه بودند. پنج سال پس از تاسیس در1335 خورشیدی، اولین دوره فارغ التحصیلان ششم ابتدایی دبستان روحی‌شاد گواهینامه‌های رسمی خود را دریافت کردند. آمار قبول شدگان ششم ابتدایی هر ساله با معدل خوب و صد در صد بود و بسیاری از دانش آموزان توانستند به تحصیلات عالیه نائل شوند و در هر مقامی موفق بوده‌اند. در سومین سال تاسیس مدرسه روحی شاد گروهی از مادران دانش‌آموزان دبستان روحی شاد و دیگر بانوان نیکوکار جامعه کلیمی به منظور حمایت و پشتیبانی از مدرسه، کنیسا و کمک به نیازمندان، انجمنی را با نام انجمن بانوان هاتف (هدایت افکار و ترویج فرهنگ) به سرپرستی دکتر عزیزه برال بنیاد نهادند. این انجمن که دفتر کارشان در مدرسه قرار داشت سال‌ها به‌موازات خدمات فرهنگی کارهای عام المنفعه بسیاری را در سطح جامعه انجام دادند.
در سال 1346 به‌سبب فرسودگی اتاق‌های مدرسه و توسعه بخشیدن کلاس‌ها، مسئولین انجمن مدرسه (حاج‌حق‌نظر تهرانی، دکتر درویش، آقایان کِدری، شناسا، برادران یادگار، بنونی، مصابند، آشرشالوم، شالوم شموئلیان و قالیچی) با همکاری انجمن کلیمیان و انجمن بانوان هاتف زیر نظر مهندس جهانگیر بنایان اقدام به ساختن بنای مدرن در دو طبقه نمودند و در ضلع شرقی ساختمان در طبقه دوم کنیسایی مستقل را بنا کردند و در طبقه اول جهت انجام امور اداری مدرسه دفتر مدیر و معاون قرار گرفت. بعد از بازگشایی ساختمان جدید، مدرسه روحی شاد در پنج کلاس ابتدایی و سه کلاس راهنمایی جمعا با دویست دانش آموز سال تحصیلی را آغاز کردند.
پس از وقوع انقلاب اسلامی در ۱۳۵۷ و مهاجرت جمعی کثیری از کلیمیان از ایران، مدرسه روحی شاد بدون حضور دانش آموزان دختر دایر شد و با اضافه شدن دانش آموزان غیر کلیمی تحت نظارت وزارت آموزش و پرورش با مدیریت آقایان ایوبی، حمید رضا باینلو، علوی، عادل رحیمی و… به فعالیت خود ادامه داد. از جمله افتخارت این مدرسه طی ای سال‌ها برگزیده شدنش به عنوان واحد آموزشی نمونه طی چهار سال تحصیلی متوالی (94-1390) از سوی اداره آموزش و پرورش منطقه 12 بوده است.
کنیسای دروازه دولت کماکان در روزهای شبات، موعدیم و ایام خاص به فعالیت های مذهبی خود با حزانیم جدید (آقایان مصابند، بنفشه، مرحوم موسی میراخور، یوسف درشانی و…) ادامه داده. در سال 2016 میلادی مطابق با ۱۳۹۵ شمسی با همکاری انجمن کلیمیان، انجمن مدرسه روحی شاد و انجمن کنیسای دروازه دولت تغیرات اساسی در بازسازی فضای داخل کنیسا شامل مبلمان، جایگاه هخال و جایگاه پیشنماز (دوخان) انجام گرفت .

نمایی از درب ورود و خروج مدرسه روحی شاد تهران 2021

اولین فارغ التحصیلان کلاس ششم دبستان روحی شاد (دروازه دولت) همراه با دکتر عزت الئه یرمیان تهران 1335 خورشیدی (1961 میلادی)

نهمین فارغ التحصلان کلاس ششم دبستان روحی شاد (دروازه دولت) تهران 1344 خورشیدی

ردیف اول نشسته خانم پرهامی معلم فارسی ، آقای گلساز معلم حساب ، ملا یوسف دیلمانی معلم عبری ، حاج حق‌نظر تهرانی عضو انجمن مدرسه و آقای صادقی مدیر دبستان روحی شاد ردیف اول ایستاده سمت راست نفر دوم یوسف ستاره شناس